Έλλης τόπος/ 74ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Γ4

Η επανάσταση στην Στερεά Ελλάδα

Η επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1821. Από τις συγκρούσεις με τον οθωμανικό στρατό ξεχωρίζουν η μάχη στην Αλαμάνα, όπου βρήκε φρικτό θάνατο ο Αθανάσιος Διάκος και η μάχη στο χάνι της Γραβιάς, στην οποία διακρίθηκε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος.

Στη Στερεά Ελλάδα οι συνθήκες για εξέγερση ήταν δύσκολες, καθώς δεν ήταν ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη κυρίως στα δυτικά τμήματά της και οι πρόκριτοι του τόπου δεν είχαν μεγάλη πολιτική εμπειρία. Επίσης, υπήρχε σημαντική παρουσία οθωμανικού πληθυσμού και στρατιωτών στην Εύβοια και τη Λαμία, ενώ στην κοντινή Ήπειρο είχε εκστρατεύσει εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων ο ικανότατος Χουρσίτ Πασάς. Τις ελλείψεις όμως αυτές αντιστάθμιζε η παρουσία στην περιοχή φημισμένων κλεφτών και αρματολών, με αποτέλεσμα οι επαναστάτες να κινηθούν πιο συντονισμένα.

Πίσω

Ρίξε μια ματιά

Η πρώτη σύσκεψη των οπλαρχηγών, που επισφραγίστηκε με δοξολογία και ορκωμοσία, πραγματοποιήθηκε στη Λευκάδα τον Ιανουάριο του 1821. Εκεί αναφέρθηκε η 25η Μαρτίου ως ημερομηνία της εξέγερσης. Παρόμοια τελετή έγινε παρουσία προκρίτων και οπλαρχηγών στη μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία, στα μέσα Μαρτίου του 1821.

Πρώτα εκδηλώθηκαν επαναστατικές ενέργειες στην Ανατολική Στερεά. Ο Πανουργιάς πολιόρκησε την πόλη των Σαλώνων (Άμφισσα) και την κατέλαβε με τη βοήθεια των κατοίκων του Γαλαξιδίου. Στη συνέχεια απελευθερώθηκαν και άλλες πόλεις και χωριά (Λιδωρίκι, Λιβαδιά, Αταλάντη, Θήβα), ενώ οι επαναστάτες έφτασαν μέχρι την Αθήνα περιορίζοντας τους Τούρκους στην Ακρόπολη.

Αλλά και η Χαλκίδα έπεσε στα χέρια των εξεγερμένων Ελλήνων, με την επέμβαση του Υδραίου πλοιάρχου Αντωνίου Κριεζή, ο οποίος από το καράβι του κανονιοβόλησε με επιτυχία τους Τούρκους υπερασπιστές της πόλης.

Λίγο αργότερα επαναστάτησε και η Δυτική Στερεά. Οι Έλληνες κατάφεραν να κυριεύσουν το Βραχώρι (Αγρίνιο), το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι. Εκεί έφτασε σύντομα ο Φαναριώτης πολιτικός Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, για να βοηθήσει στον Αγώνα.

Για να καταπνίξει την επαναστατική δραστηριότητα, ο Χουρσίτ Πασάς έστειλε από τα Ιωάννινα τους πασάδες Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη. Τον πολυάριθμο οθωμανικό στρατό περίμεναν στην Ηράκλεια και στις γέφυρες του Γοργοποτάμου και της Αλαμάνας οι οπλαρχηγοί Πανουργιάς, Ιωάννης Δυοβουνιώτης και Αθανάσιος Διάκος. Στις 23 Απριλίου του 1821 οι Τούρκοι εκδίωξαν τους υπερασπιστές των δύο πρώτων θέσεων, τραυματίζοντας σοβαρά τον Πανουργιά και σκοτώνοντας τον συμπολεμιστή του Ησαΐα, επίσκοπο των Σαλώνων (Άμφισσα). Έπειτα ενωμένοι στράφηκαν εναντίον των υπερασπιστών της Αλαμάνας.

Μετά από σκληρή μάχη, οι ελληνικές δυνάμεις οπισθοχώρησαν προς το όρος Καλλίδρομο, σε ύψωμα του οποίου βρισκόταν το επιτελείο του αρχηγού των αγωνιστών της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, Αθανάσιου Διάκου. Παρόλο που ο Διάκος ειδοποιήθηκε να εγκαταλείψει τη θέση του, αυτός συνέχισε να πολεμά. Τραυματίστηκε όμως και πιάστηκε αιχμάλωτος. Εκτιμώντας την ανδρεία του ο Ομέρ Βρυώνης, του πρότεινε να του χαρίσει τη ζωή με αντάλλαγμα να προσχωρήσει στον στρατό του. Ο Διάκος αρνήθηκε και θανατώθηκε με φρικτό τρόπο.

Η θυσία του νεαρού οπλαρχηγού έδειξε ότι η Επανάσταση του 1821 δεν ήταν μια απλή εξέγερση, αλλά αποφασιστικός αγώνας για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Επιπλέον ενέπνευσε τους Έλληνες αγωνιστές, που πήραν εκδίκηση για τον θάνατο του αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τους Οθωμανούς στο χάνι της Γραβιάς στις 8 Μαΐου του 1821.

Η επανάσταση στην Στερεά Ελλάδα

Τον Ιανουάριο του 1821 στην Λευκάδα και στη Μονή του Οσίου Λουκά αποφασίστηκε η συμμετοχή της Στερεάς Ελλάδας στην έναρξη της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου.

Οι δυσκολίες ήταν πολλές, καθώς η Στερεά δεν ήταν πυκονοκατοικημένη, είχε μεγάλο αριθμό οθωμανικού πληθυσμού και στρατού, στην Λαμία και την Εύβοια, βρισκόταν κοντά στην Ήπειρο, όπου είχε εκστρατεύσει με πολυάριθμο στρατό ο Χουρσίτ πασάς και οι πρόκριτοι της περιοχής δεν ήταν έμπειροι στα πολιτικά.

Οι εμπειροπόλεμοι και ξακουστοί Αρματωλοί και Κλέφτες της περιοχής αντιστάθμιζαν τα αρνητικά και ανέλαβαν τον συντονισμό των επαναστατών.

Αρχικά ξεσηκώθηκε η Ανατολική Στερεά. Οι Έλληνες με τον Δημήτριο Πανουριά και τη βοήθεια Γαλαξιδιωτών στρατιωτών πολιόρκησαν και ελευθέρωσαν τα Σάλωνα ( Άμφισσα). Ακολούθησαν το Λιδωρίκι, η Λιβαδειά, η Αταλάντη και η Θήβα. Τέτοια ήταν η ορμή των στρατιωτών που έφτασαν στην Αθήνα και περιόρισαν τους Τούρκους στην Ακρόπολη.

Στην Εύβοια ο Υδραίος πλοίαρχος Αντώνιος Κριεζής με το καράβι του ελευθέρωσε την Χαλκίδα.

Ακολούθησε η επανάσταση στη Δυτική Στερεά. Ελευθερώνονται το Βραχώρι ( Αγρίνιο), το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι.

Φθάνει για βοήθεια ο Φαναριώτης πολιτικός Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Ο Χουρσίτ πασάς για να καταστείλει την επανάσταση στέλνει από τα Γιάννενα πολυάριθμο στρατό με τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη.

Οι Έλληνες θα τους αντιμετωπίσουν στην Ηρακλειά και στις γέφυρες του Γοργοπόταμου και της Αλαμάνας. Ο Πανουριάς μαζί με τον επίσκοπο Σαλώνων ανέλαβαν την Ηράκλεια όπου ο Ησαίας σκοτώθηκε και οι άντρες οπισθοχώρησαν μετά τον τραυματισμό του Πανουργιά.. Ο Ιωάννης Δυοβουνιώτης στον Γοργοπόταμο δίνει σκληρή μάχη στη θέση Δέμα, ο Αθανάσιος Διάκος ανέλαβε την Αλαμάνα. όπου μετά από σκληρή μάχη οι ελληνικές δυνάμεις οπισθοχώρησαν εκτός από τον Αθανάσιο Διάκο που παρέμεινε στη θέση του πολεμώντας ηρωικά. Αφού τραυματίστηκε, αιχμαλωτίστηκε και πέθανε με μαρτυρικό θάνατο.

Ο αντίκτυπος του θανάτου του ήταν μεγάλος, οι Έλληνες πεισμωμένοι παίρνουν εκδίκηση στο Χάνι της Γραβιάς, όπου ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με 118 άνδρες νικά τους Τούρκους και τους δημιουργεί μεγάλες απώλειες. Η νίκη του Ανδρούτσου ήταν σημαντική, καθώς ανέκοψε την πορεία των Τούρκων για την Πελοπόννησο, εμψύχωσε τους Έλληνες και παραμέρισε κάθε δισταγμό για την έναρξη του ξεσηκωμού.

Περίληψη

Η επανάσταση στην Στερεά Ελλάδα ( Ρούμελη)

Ντοκιμαντέρ,National Geografhic

Γλωσσάρι

Αντισταθμίζω: Εξισορροπώ, αναπληρώνω.

Κανονιοβολώ: Καταφέρω χτυπήματα με κανόνι.

Ο παλιός αρματολός της περιοχής Οδυσσέας Ανδρούτσος κλείστηκε στο χάνι με 118 άνδρες, ενώ οι οπλαρχηγοί Πανουργιάς και Δυοβουνιώτης οχυρώθηκαν στα γύρω υψώματα. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης οι οχυρωμένοι στα υψώματα γρήγορα οπισθοχώρησαν. Όχι όμως και οι πολεμιστές στο χάνι, που συνέχισαν να αποκρούουν τις τουρκικές επιθέσεις.

Η μάχη σταμάτησε το βράδυ, με μεγάλες απώλειες για το οθωμανικό στράτευμα. Οι Τούρκοι είχαν χάσει περισσότερους από 800 στρατιώτες ενώ οι Έλληνες μόνο 6. Λίγο πριν ξημερώσει κι ενώ ο Ομέρ Βρυώνης περίμενε να έρθουν κανόνια από τη Λαμία, ο Ανδρούτσος και οι άνδρες του επιχείρησαν έξοδο και κατάφεραν να περάσουν ανάμεσα από τους Τούρκους, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.

Η μάχη στο χάνι της Γραβιάς ανέκοψε την πορεία του οθωμανικού στρατού προς την Πελοπόννησο και τόνωσε το ηθικό των εξεγερμένων Ελλήνων, παραμερίζοντας τους δισταγμούς που είχαν σχετικά με την έναρξη του Αγώνα σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα.