IΣTOPIA Στ΄
Η θρησκευτική και πολιτική οργάνωση των Ελλήνων
Β3
Στη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας την θρησκευτική και πολιτική ηγεσία των υπόδουλων Ελλήνων αποτελούσαν ο Πατριάρχης, οι Φαναριώτες και οι προεστοί ή δημογέροντες.
Οι Οθωμανοί Τούρκοι κατήργησαν τη βυζαντινή διοίκηση στις χώρες που κατέκτησαν. Φάνηκαν όμως ανεκτικοί απέναντι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και διεύρυναν τις αρμοδιότητές του. Ο Πατριάρχης, ήταν ο θρησκευτικός ηγέτης, ο εκπρόσωπος των υπόδουλων ορθόδοξων χριστιανών ( ρουμ μιλέτ) και λογοδοτούσε στον Σουλτάνο για τις πράξεις των χριστιανών.
Ο Μωάμεθ παραχωρεί προνόμια στον Γεννάδιο, τον πρώτο πατριάρχη του υπόδουλου Γένους για να διατηρήσει τον χριστιανικό πληθυσμό στην Πόλη ,για να οργανώσει και να διοικήσει καλύτερα τους χριστιανούς προς το συμφέρον της αυτοκρατορίας.
Ο Γεννάδιος δέχεται, για να βοηθήσει τον σκλαβωμένο λαό και επειδή οραματιζόταν την αναγέννηση της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Κάποιοι ορθόδοξοι κληρικοί αντιμετώπιζαν την τουρκική κατάκτηση ως θεραπεία σταλμένη από τον Θεό για τα σφάλματα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και του βυζαντινού λαού,
Ωστόσο, υπήρχαν ιεράρχες, όπως ο Πατριάρχης Νεόφυτος ο Β΄, που είχαν επηρεασθεί από τις ευρωπαϊκές ιδέες και αμφισβητούσαν την υποταγή στους Τούρκους.
Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄
H αντίθεση της Ορθοδοξίας προς τον Καθολικισμό και η διαίρεση σε ενωτικούς-ευρωπαϊστές και ανθενωτικούς-ορθοδόξους αποτελούν χαρακτηριστικά στην πολιτική και πνευματική εξέλιξη των ορθόδοξων χριστιανών από την εποχή του σχίσματος το 1054 ως το 1821 .
Άλλα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, πάλι, σαν τον μοναχό Μάξιμο τον Γραικό που αναγνωρίστηκε ως άγιος στη Μόσχα, καλλιέργησαν περαιτέρω σχέσεις με τη Ρωσία. Έτσι οι Ρώσοι ταυτίστηκαν στη σκέψη των υπόδουλων Χριστιανών με το " ξανθό γένος", που θα ελευθέρωνε την Κωνσταντινούπολη από τους απίστους.
Άγιος Μάξιμος, ο Γραικός, Έχει ονομαστεί από πολλούς ως ο Λούθηρος της Ανατολής και ο Διαφωτιστής των Ρώσων. Προσκλήθηκε στη Ρωσία για να μεταφράσει και ερμηνεύσει την Αγία Γραφή, λειτουργικά και πατερικά κείμενα.
Οι Φαναριώτες αποτελούσαν μια άλλη ηγετική ομάδα των Ελλήνων κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. επρόκειτο για ορισμένες πλούσιες οικογένειες που ζούσαν στη συνοικία Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Είχαν αξιόλογη μόρφωση, γνώριζαν ξένες γλώσσες και ανελάμβαναν υψηλά αξιώματα στην οθωμανική διοίκηση. Οι Φαναριώτες, όπως και οι ιεράρχες, ήταν απόλυτα εξαρτημένοι από τις διαθέσεις του κάθε Σουλτάνου.
Φαναριώτης, άρχοντας της Μολδοβλαχίας
Tο πολιτικό τους όραμα ήταν η αναβίωση της βυζαντινής αυτοκρατορίας υπό τη δική τους ηγεμονία.Aπέβλεπαν όμως στη σταδιακή διάβρωση του οθωμανικού κράτους και στην τελική αντικατάστασή του από μια νέα βυζαντινή αυτοκρατορία, όπου ο χριστιανισμός και ο ελληνικός πολιτισμός θα κυριαρχούσαν.
Εκτός από τις δύο προηγούμενες ομάδες μεγάλη εξουσία είχαν οι κοινοτικοί άρχοντες της εποχής, γνωστοί ως επίτροποι, δημογέροντες, προεστοί και κοτζαμπάσηδες. Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να σεβαστούν την τοπική ηγεσία κάθε χωριού, επειδή οι ίδιοι δεν είχαν κα΄ταλληλα οργανωμένο διοικητικό μηχανισμο για να υπολογίσουν τον φόρο που αναλογούσε σε κάθε κάτοικο. Με το πέρασμα του χρόνου, αρκετοί κοινοτικοί άρχοντες απέκτησαν μεγάλη περιουσία και πολιτική δύναμη.
Έλληνας προεστός με την επίσημη στολή του
Οι προεστοί είχαν μεγάλη πείρα στη γραφειοκρατία και στις συναλλαγές με την οθωμανική διοίκηση. Γνώριζαν πρόσωπα και πράγματα που τους φάνηκαν χρήσιμα, όταν χρειάστηκε να διεκδικήσουν το κενό εξουσίας που δημιουργήθηκε τον 18ο αιώνα στην Βαλκανική και να πάρουν τον έλεγχο των περιοχών τους στα χέρια τους.
Περίληψη
Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας (15ο - 19ο αιώνα) τη θρησκευτική και πολιτική ηγεσία των υπόδουλων Ελλήνων αποτελούσαν ο Πατριάρχης, οι Φαναριώτες και οι Προεστοί ή Δημογέροντες.
Οι Οθωμανοί αναγκάστηκαν να σεβαστούν την πολιτική και θρησκευτική ηγεσία των Ελλήνων χριστιανών για να υπολογίζουν τους φόρους και για να τους διοικήσουν καλύτερα.
Ο Πατριάρχης ήταν ο θρησκευτικός ηγέτης και εκπρόσωπος των Χριστιανών. Έπαιρνε δικαστικές αποφάσεις, επέβαλε φόρους, ίδρυε σχολεία και λογοδοτούσε στον Σουλτάνο για τις πράξεις των χριστιανών.
Υπήρχαν ιεράρχες οι οποίοι αμφισβητούσαν την υποταγή στους Τούρκους, όπως ο Πατριάρχης Νεόφυτος Β΄, κάποιοι άλλοι θεωρούσαν την υποταγή τους δίκαιη τιμωρία από τον Θεό και κάποιοι που καλλιεργούσαν σχέσεις με τη Ρωσία, ελπίζοντας στην απελευθέρωση της Πόλης από τους Ρώσους, το 'ξανθό γένος".
Οι Φαναριώτες, πλούσιοι και μορφωμένοι χριστιανοί ήταν ηγετική ομάδα των Ελλήνων με υψηλά αξιώματα στην οθωμανική διοίκηση και εξαρτημένοι από τον Σουλτάνο.
Την εξουσία των χωριών είχαν οι κοινοτικοί άρχοντες ( προεστοί, δημογέροντες, επίτροποι κ.α), άνθρωποι με μεγάλη περιουσία και πολιτική δύναμη.
Οι Έλληνες χριστιανοί με τη βοήθεια της θρησκευτικής και πολιτικής τους ηγεσίας διατήρησαν τη θρησκεία , τη γλώσσα και τις παραδόσεις τους. Παρέμειναν στον τόπο τους, δεν αφομοιώθηκαν από τον κατακτητή και θέλησαν να απελευθερωθούν.
Ρίξε μια ματιά
