IΣTOPIA Στ΄
Γ1
Φιλική Εταιρεία
Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε επτά χρόνια πριν από την έναρξη της Μεγάλης Επανάστασης του 1821, με σκοπό να συντονίσει τις προσπάθειες των υπόδουλων Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους. Η οργάνωση ιδρύθηκε μυστικά στην Οδησσό της Ρωσίας, το 1814, από τρεις άσημους εμπόρους τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ.
Οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας προχώρησαν στην εγγραφή μελών στις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ενθαρρυμένοι από το επαναστατικό πνεύμα του Ρήγα Βελεστινλή, τους αγώνες του Λάμπρου Κατσώνη και των Σουλιωτών καθώς και την αναταραχή που προκαλούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία απείθαρχοι πασάδες. Οι Φιλικοί, όπως αποκαλούνταν τα μέλη της, χρησιμοποιούσαν κρυπτογραφικό κώδικα για να επικοινωνούν μεταξύ τους και υπέγραφαν με ψευδώνυμα. Η μύηση τους στην οργάνωση είχε τη μορφή ιεροτελεστίας, που τη σφράγιζε ο όρκος μπροστά σε ιερέα.
Οι Φιλικοί άφηναν να εννοείται ότι πίσω από την Εταιρεία υπήρχε μια Μεγάλη Δύναμη, που ήθελε την απελευθέρωση των Ελλήνων. Πολλοί πίστευαν ότι πίσω από την μυστική Αρχή της Φιλικής Εταιρείας κρυβόταν η Ρωσία, ωστόσο οι ηγέτες της γνώριζαν καλά, παρόλο που δεν το φανέρωναν, ότι η οργάνωση στηριζόταν στον ενθουσιασμό των λογίων πατριωτών και στα χρήματα που κατέβαλλαν τα εγγραφόμενα μέλη της, ιδίως οι υπάλληλοι και οι έμποροι. Ήταν ένα σχέδιο παράτολμο για όποιον λογάριαζε τα εμπόδια που υπήρχαν, το οποίο όμως τελικά πέτυχε.
Τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας στην αρχή ήταν ελάχιστα. Το 1818, όμως, η οργάνωση μετέφερε την έδρα της στην καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Τότε η στρατολόγηση μελών επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία και στη σημερινή Ελλάδα. Σ' αυτήν μυήθηκαν πολλοί από τους πρωταγωνιστές του Αγώνα, όπως ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δίκαιος ή Παπαφλέσσας, ο πρώην κλέφτης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, οι οπλαρχηγοί Ιωάννης Φαρμάκης και Γεωργάκης Ολύμπιος και αρκετοί άλλοι. Την οργάνωση βοήθησε αποφασιστικά και ο μεγαλέμπορος Παναγιώτης Σέκερης, που πρόσφερε μεγάλο μέρος της περιουσίας του.
Τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας σταδιακά αυξήθηκαν. Οι ηγέτες της πρότειναν στον Ιωάννη Καποδίστρια, που ήταν τότε υπουργός των Εξωτερικών της Ρωσίας, να τεθεί επικεφαλής της. Εκείνος αρνήθηκε, γιατί πίστευε ότι οι συνθήκες που επικρατούσαν στην Ευρώπη δεν ήταν ευνοϊκές για τους Έλληνες. Μετά την άρνησή του, η αρχηγία προσφέρθηκε το 1820 στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στρατηγό και υπασπιστή του Τσάρου, ο οποίος δέχτηκε με προθυμία τον ανώτατο τίτλο του Γενικού Εφόρου λαμβάνοντας άδεια απουσίας δυο χρόνων από τη ρωσική αυλή.
Με την προσχώρηση του Υψηλάντη, εντάθηκαν οι προετοιμασίες για τη Μεγάλη Επανάσταση. Σύμφωνα με τα σχέδια των Φιλικών, η Επανάσταση επρόκειτο να ξεκινήσει ταυτόχρονα στη Μολδοβλαχία και στην Πελοπόννησο, ώστε να διασπαστεί ο οθωμανικός στρατός, ο οποίος βρισκόταν ήδη σε πόλεμο με τον Αλή Πασά στα Ιωάννινα, ενώ και στην Κωνσταντινούπολη θα ξεσπούσαν ταραχές. Ζητήθηκε επίσης από τους Σέρβους και τους Βούλγαρους, που ήταν κι αυτοί υπόδουλοι των Οθωμανών Τούρκων, να επαναστατήσουν ενώ πιθανή φαινόταν και η εμπλοκή των Ρώσων, αν οι Τούρκοι περνούσαν τον Δούναβη.
Γλωσσάρι
Απείθαρχοι πασάδες: Πασάδες που δεν υπάκουαν πάντοτε στις διαταγές του Σουλτάνου.
Κρυπτογραφικός κώδικας: Η γραφή με σύμβολα, προκειμένου να μην γίνεται κατανοητή από άλλους.
Μολδοβλαχία: Πρόκειται για τις δύο ημιαυτόνομες περιοχές στα Βόρεια σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη Μολδαβία και τη Βλαχία, τις οποίες κατά τον 18ο αιώνα κυβερνούσαν 'Έλληνες Φαναριώτες. Σήμερα κατά το μεγαλυτερο μέρος τους αποτελούν τμήμα της Ρουμανίας.
Δούναβης: Ποταμός της Κεντροανατολικής Ευρώπης.
Περίληψη
Φιλική Εταιρεία
Το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία με σκοπό την οργάνωση της απελευθέρωσης των σκλαβωμένων Ελλήνων.
Ιδρυτές της υπήρξαν τρεις έμποροι ,ο Εμμανουήλ Ξάνθος, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο ΑθανάσιοςΤσακάλωφ.
Τα πρώτα της μέλη ήταν Έλληνες των παροικιών και των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών, επηρεασμένοι από τον Ρήγα Φεραίο, και τους αγώνες τ ων Σουλιωτών, του Λάμπρου Κατσώνη,α και των απείθαρχων πασάδων. Μυούνταν με όρκο και τελετουργικό τρόπο, είχαν ψευδώνυμα και επικοινωνούσαν με κρυπτογραφημένο κώδικα. Υπονοούσαν ότι πίσω τους βρισκόταν μια μεγάλη δύναμη πιθανότατα η Ρωσία, ενώ στην πραγματικότητα βοηθοί τους ήταν οι λόγιοι και οι έμποροι του εξωτερικού..
Το 1818, μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και αυξήθηκαν τα μέλη της με Έλληνες από κάθε μέρος της αυτοκρατορίας.
Μετά την άρνηση του Καποδίστρια να αναλάβει την ηγεσία της αρχηγός έγινε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο οποίος έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο της απελευθέρωσης, σύμφωνα με το οποίο η επανάσταση θα ξεκινούσε ταυτόχρονα στην Μολδοβλαχία και την Πελοπόννησο, ενώ παράλληλα θα ξεσηκώνονταν οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι και θα ξεσπούσαν ταραχές στην Πόλη, ώστε να διασπαστεί ο οθωμανικός στρατός.
Ρίξε μια ματιά
Φιλική Εταιρεία
Ντοκιμαντέρ,National Geografhic
Μουσείο Φιλικής Εταιρείας
Το Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας σ την Οδησσό.Το σπίτι που στέγαζε την Εταιρεία το 1814.
Ο όρκος των Φιλικών
Η Φιλική Εταιρεία στον Ελληνικό Κινηματογράφο.
Φιλική Εταιρεία
Ντοκιμαντέρ, ελληνικής παραγωγής για τη ζωή και το έργο τ ων ιδρυτών της.
-
ΦΙΛΗΜΟΝΟΣ Ι., Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρίας, 1834
Η Μύηση του Μακρυγιάννη
…. ΄Ηρθε το παιδί εις Άρτα κατηχημένο, ορκίζει τον πατέρα του και φεύγει οπίσω. Ο πατέρας του θέλει να βάλη κι΄ εμένα εις το μυστήριον. Παίρνει να μ΄ ορκίση και πάλι μετανογούσε και αυτό μου τόκαμε πολλές φορές. Τότε και εγώ, πείσμωσα αναντίον του και του λέγω. «Σου πέρασε υποψία ότ΄ είμαι άτιμος του σπιτιού σου και ντρέπεσαι να μου το ειπής; Και όντως είμαι άτιμος αν ματαπατήσω εις την πόρτα σου». Και σηκώθηκα και έφυγα. Φωνάζει ο παπάς, εγώ δεν ματαγύρισα οπίσω. Πέρασαν δυο τρεις ήμέρες, ήρθε ξαναήρθε, δεν ματαζύγωσα.
Αφού ήρθε πολλές φορές, με δάκρυα, εις τα μάτια μου τ΄ αποκρίθηκα. «Δια μένα να σου περάση κακή ιδέα, το παιδί σου;» Έκλαψε και αυτός και με περικάλεσε να πάμε μαζί και ύστερα να μη ματαπάγω, σαν μου ξηηθή. Πήγα. Κατεβάζει τις εικόνες όλες και μ΄ ορκίζει και αρχινάγει να με βάλει εις το μυστήριον. Αφού προχώρεσε, τότε τ΄ ορκίστηκα ότι δεν θα το μαρτυρήσω κανενού. Όμως να μου δώση καιρόν οχτώ ημέρες να συλλογιστώ αν είμαι άξιος δι΄ αυτό το μυστήριον, και αν μπορώ να οφελήσω, να το λάβω, ή να κάτζω. Είναι σα να μην το ξέρω ολότελα. Πήγα στοχάστηκα και τάβαλα όλα ομπρός και σκοτωμόν και κιντύνους και αγώνες - θα τα πάθω δια την λευτερίαν της πατρίδος μου και της θρησκείας μου. Πήγα και του είπα. «Είμαι άξιος». Του φίλησα το χέρι, ορκίστηκα. Τον περικάλεσα να μη μου μαρτυρήση τα σημεία της κατήχησης, ότ΄ είμαι νέος και να μην αντέσω και λυπηθώ την ζωή μου και προδώσω το μυστήριον και κιντυνέψη η πατρίς. Συμφωνήσαμεν και εις αυτό και μου είπε ότι όθεν δουλέψω, χρήματα…… και κατάχρησες δεν μπορώ να κάμω, όμως να παίρνω από ΄να αποδειχτικόν, αυτά τα πλούτη να κάνω. Και η ευκή του παπά του ευλογημένου και της πατρίδος μου και θρησκείας μου, ως την σήμερον δεν μ΄ άφησε ο Θεός να ντροπιαστώ.
