Ὁ Δεκέμβριος ἢ Δεκέμβρης  εἶναι ὁ δωδέκατος καὶ τελευταῖος μῆνας τοῦ ἔτους κατὰ τὸ Γρηγοριανὸ Hμερολόγιο καὶ εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς 7 μῆνες μὲ διάρκεια 31 ἡμερῶν.

 

Στὰ Λατινικὰ, decem σημαίνει δέκα, ἀφοῦ ὁ Δεκέμβρης ἦταν ὁ 10ος μῆνας τοῦ ρωμαϊκοῦ ἡμερολογίου ὁ ὁποῖος ἦταν ἀφιερωμένος στὸν θεὸ Κρόνο.

​

Στὸ ἀττικὸ ἡμερολόγιο ἀντιστοιχεῖ μὲ τὸν μήνα Ποσειδεώνα, ὁ ὁποῖος ἦταν ἀφιερωμένος στὸν θεὸ Ποσειδῶνα.

Ὁ λαὸς μᾶς τὸν λέει καὶ Χριστουγεννιάτη, Χιονιά, Βρομαλίτη, Χριστουγεννάρη, Χριστουγεννά, Ἄσπρο ἢ Ασπρομηνά,  καὶ Χιονιά.
 

«Χριστὸς γεννιέται, σα ἥλιος φέγγει» (Κάλαντα Θράκης)

Τὸ 354 μ.Χ. ὁρίζεται στὴ Ρώμη ἡ 25η Δεκεμβρίου -ἡ γενέθλιος ἡμέρα τοῦ Μίθρα, τοῦ «ἀήττητου Ἠλίου»- ὡς ἡμέρα ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, ἐπειδὴ ὁ Χριστὸς λατρεύεται ὡς "ὁ φέρων τὸ φῶς" τὸ ἀληθινό, ὑποκαθιστώντας τοὺς ἡλιακοὺς θεοὺς τῆς παλαιότερης θρησκεῖας.

Στὴν ἀρχαιότητα γιόρταζαν τὴν ἴδια μέρα:

​

•  τὴ γέννηση τοῦ Θείου Βρέφους Λικνίτη Διονύσου στοὺς Δελφούς,

• τοῦ Θείου Βρέφους Αἰῶνα στὴν Ἀλεξάνδρεια,

• τοῦ Θείου Βρέφους Πλούτου στὴν Ἐλευσῖνα (ποὺ συμβόλιζε τὸν πλοῦτο τῆς σοδειᾶς), μὲ πάνδημες γιορτές, διασκεδάσεις καὶ ξεφαντώματα.

​

Ἡ νύχτα τῶν Χριστουγέννων ἦταν ἡ μεγαλύτερη καὶ ιερότερη τῆς χρονιᾶς, ἐπειδὴ βρισκόταν κοντὰ στὶς χειμερινὲς τροπὲς τοῦ ἥλιου. 

Ἡ ἐκκλησία μας , μὲ βάση τὸ γεγονὸς αὐτὸ ποὺ ἦταν βαθιὰ ριζωμένο στὴ λαϊκὴ συνείδηση καθιέρωσε τή χριστιανικὴ γιορτή τῆς  γέννησης τοῦ Χριστοῦ, γιά νά τήν ἀντικαταστήσει, καθώς ὁ Χριστὸς θεωρείται ὁ ζωοδότης ἥλιος, ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης. Γι' αὐτὸ ὁ Δεκέμβριος σὲ πολλὰ μέρη πῆρε τὸ ὄνομά του ἀπὸ τά Χριστούγεννα καὶ ἀποκαλεῖται Χριστουγεννάρης.

 

Ἕνας μῆνας   ἰδιαίτερα «γιορτινὸς» καθώς ἔχει πολλὲς ἑορτὲς : 

 

 Στὶς ἀρχές, , τοῦ μήνα ἔχουμε τὰ «Νικολοβάρβαρα» (4 καί 6) ὁπότε «κάνει νερὰ καὶ χιόνια» ὅπως λέει ὁ λαὸς , τοῦ Ἁγίου Σάββα στις 5, τῆς Ἁγίας Ἄννας, στὶς 9 ,  στὶς 12, τὴν ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνα,  τοῦ Ἁγίου Ἐλευθερίου στὶς 15  ὁ ὁποῖος χαρίζει «καλὴ λευτεριὰ» στὶς ἔγκυες γυναῖκες, τοῦ Ἁγίου Διονυσίου στὶς 17 ,

 τὰ Χριστούγεννα  στὶς 25 καί στίς  27 τοῦ Πρωτομάρτυρα Στέφανου.

 

Τὸ κρύο, τὸ τέλος τῆς σπορὰς καὶ τὸ λίγο φῶς εἶναι τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ Δεκεμβρίου, γιαυτό ὁ λαὸς μας τὰ ἔχει συσχετίσει μὲ τὶς γιορτὲς καὶ τὰ ἔθιμα τοῦ μήνα.

 

Τὸ κρύο, ἡ βροχὴ καὶ τὸ χιόνι, σχετίζονται μὲ τὰ Νικολοβάρβαρα, ὅπως λέει καὶ ἡ παροιμία:

​

«Βαρβάρα βαρβαρώνει, αϊ-Σάββας σαβανώνει, αϊ-Νικόλας παραχώνει».

«Δικέμβρης, δίκιος σπόρος» ἢ «Δικέμβρη, δίκια σπέρνε». 

Δίκια, σημαίνει ἐδῶ ὅτι ὁ ζευγᾶς δὲν πρέπει νὰ ρίχνει τὸ σπόρο μήτε πολὺ ἀραιά, μήτε πολὺ πυκνά, γιατὶ τὸ χῶμα εἶναι ἀρκετὰ ποτισμένο ἀπὸ τὴ βροχὴ 'πια κι' ἔτσι δὲν ὑπάρχει φόβος μήπως δὲ φυτρώσει μέρος τοῦ σπόρου ἢ μήπως δὲν τραφεί αὐτὸς ποὺ θὰ φυτρώσει. 

​

Οἱ ἀγρότες θέλοντας νὰ εὐχαριστήσουν τὰ ζῶα ποὺ τοὺς βοήθησαν στὴ σπορὰ τὰ γιορτάζουν τοῦ Ἁγίου Μόδεστου στὶς 18 τοῦ μήνα.

Τὴν παραμονὴ  τῶν Χριστουγέννων σταματοῦσαν κάθε ἐξωτερικὴ δουλειὰ καὶ ἁπλὰ συμπλήρωναν τὶς τελευταῖες λεπτομέρειες γιὰ τὴ μεγάλη γιορτή. Τὰ κάλαντα τὰ ἔλεγαν τὰ παιδιὰ συνήθως τὸ ἀπόγευμα ἢ τὸ βράδυ τῆς παραμονῆς καὶ στὶς 4 τὸ πρωὶ χτυποῦσε ἡ καμπάνα γιὰ νὰ πᾶνε στὴ ἐκκλησία. Τὴν ἡμέρα αὐτὴ ὅλοι θὰ φοροῦσαν καινούργια ροῦχα καὶ παπούτσια καὶ θὰ ἑτοίμαζαν τὰ πιὸ καλὰ φαγητά.

 

Γεωργικὲς ἐργασίες τὸ μήνα Δεκέμβριο

 

Ἐπιδιόρθωση στάβλων.
Καθάρισμα χωραφιῶν ἀπὸ θάμνους.
Φυτεύουμε κρεμμυδάκια καὶ χορταρικά.
Συνεχίζεται τὸ μάζεμα τῶν ἐλιῶν, τῶν ἑσπεριδοειδῶν.
Σκέπασμα κυψελῶν.
Ἀρχὴ  γαλακτοπαραγωγῆς.
Τελειώνει τὸ καθάρισμα τοῦ κρασιοῦ κι' ἀνοίγουν τὰ βαρέλια.